Użytkownicy Internetu nieustannie pobierają muzykę, filmy, książki, grafikę i wiele innych utworów. Jednak czy zawsze jest to legalne? Czy legalne może stać się nielegalne? Kiedy znów nielegalne przerodzi się w legalne?
Kluczowym zagadnieniem poruszanym w moich ostatnich wpisach jest instytucja dozwolonego użytku, czyli sytuacja, w której bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Ponadto ust. 2 art. 23 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych stanowi, że zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa*, powinowactwa** lub stosunku towarzyskiego.
Podkreślenia wymaga ograniczenie ilości zwielokrotnianych egzemplarzy do pojedynczych sztuk. Ustawodawca chciał w ten sposób uniemożliwić wykonywanie większej ilości reprodukcji. Nie ma przy tym znaczenia czy utwór zostanie zwielokrotniony w części, czy w całości. Bez znaczenia pozostaje również przeznaczenie skopiowanego utworu, tym samym może być wykorzystany w celach m.in. edukacyjnych (czytaj więcej o dozwolonym użytku w pracy nauczyciela), rozrywkowych, kolekcjonerskich i in.
Co właściwie znaczy, że bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu? Aby wszystko było klarowne należy przytoczyć treść art. 6 upapp, który w pkt. 3 ust. 1, definiuje pojęcie rozpowszechnienia:
utworem rozpowszechnionym jest utwór, który za zezwoleniem twórcy został w jakikolwiek sposób udostępniony publicznie
W przypadku zatem, gdy miała miejsce oficjalna premiera utworu (np. filmu lub albumu muzycznego), wolno z niego korzystać w ramach użytku prywatnego.
Polskie prawo daje przyzwolenie na ściągnięcie utworu, o ile zostaną spełnione łącznie 3 warunki:
- ściągany utwór musi być już rozpowszechniony za zgodą twórcy (np. wprowadzony do sprzedaży w sklepach, wykonany na koncercie, udostępniony na oficjalnej stronie internetowej),
- ściąganie musi mieścić się w zakresie własnego użytku osobistego (np. ściągasz film żeby go obejrzeć samemu lub z narzeczoną/narzeczonym),
- nie można publicznie udostępniać pobieranego utworu (wykluczone jest tym samym korzystanie z klientów P2P, peer-to-peer, czyli ściąganie z torrentów. Wiąże się to bowiem z jednoczesnym udostępnianiem ściąganego utworu innym, nieznanym użytkownikom sieci).
Dozwolone przy tym jest ściągnięcie utworu udostępnionego zarówno przez samego twórcę, jak i jakąkolwiek osobę trzecią (o ile utwór wcześniej był rozpowszechniony za zgodą twórcy). Fakt, czy dany podmiot udostępnia utwór zgodnie z prawem pozostawię na przyszłe rozważania.
Przykład 1:Ściągasz z hostingu plików film, który miał premierę 2 lata temu, a w Internecie został zamieszczony przez nieznanego Ci użytkownika. Chcesz go obejrzeć w domu ze swoją żoną.
Spełnione są wszystkie 3 warunki – utwór został już rozpowszechniony, więc nieistotna jest znajomość osoby, która udostępniła film. Ściągając z hostingu nie udostępniasz jednocześnie nikomu żadnych plików, nie masz też zamiaru udostępniać filmu kolejnym osobom, bo film zobaczą tylko dwie osoby – Ty i Twoja żona, w domu.
Ściągasz album muzyczny popularny w latach siedemdziesiątych ze znanej strony z torrentami. Chcesz go pobrać jedynie celem przesłuchania jednego utworu, po czym masz zamiar od razu usunąć cały album z dysku swojego komputera.
Niestety, spełnione zostają jedynie dwie przesłanki, natomiast trzecia – niedopuszczalność udostępniania utworu osobom spoza kręgu osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego będzie implikować możliwość pociągnięcia Cię do odpowiedzialności karnej.
*pokrewieństwo to relacja łącząca, np. brata z siostrą, córkę z matką, etc.
**powinowactwo to stosunek prawny łączący jednego małżonka z krewnymi drugiego, np. Ciebie z matką Twojej żony/Twojego męża (zięć/synowa – teściowa)
