Na wstępie pragnę zaznaczyć, że przed nowelizacją kodeksu cywilnego i wprowadzeniem art. 442[1] do dnia 09 sierpnia 2007 roku obowiązywał art. 442, który przewidywał krótszy termin przedawnienia roszczeń za szkodę wynikłą z przestępstwa (było to 10 lat). Jeśli zatem wg starych przepisów roszczenia nie uległy przedawnieniu do dnia wejścia w życie art. 442[1] tj. do dnia 10 sierpnia 2007 roku, ma do nich zastosowanie nowy, dłuższy termin przedawnienia:
§ 2. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Powyższy termin ma zastosowanie zarówno w przypadku szkód na osobie jak i na mieniu. Szczególną uwagę należy zwrócić na istotną modyfikację wprowadzoną przez art. 442[1] §3:
W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Przytoczony przepis daje osobie poszkodowanej możliwość dochodzenia należnych roszczeń również po upływie dwudziestoletniego terminu.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że bieg terminu przedawnienia roszczenia można przerwać:
- po pierwsze poprzez podjęcie czynności wskazanych w art. 123 kc, czyli przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,
- jak również przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje oraz przez wszczęcie mediacji,
- bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela, zgodnie z art. 819 § 4 kc przerywa się przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem.
Ponadto bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.
Kończąc pragnę podkreślić, że sąd cywilny może dokonać ustaleń w sprawie przedmiotowych i podmiotowych znamion przestępstwa zgodnie z zasadami kodeksu karnego, dlatego też brak uprzedniego skazania sprawcy nie ma znaczenia dla ustalenia faktu występku bądź zbrodni jako przyczyny szkody. Oczywiście zastosowanie ma tu art. 11 kpc stanowiący, że ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym.
