w Prawo cywilne, Umowy, Zobowiązania

Kilka dni temu rozmawiałem ze znajomym, który obsługiwał w swojej kancelarii klienta (przedsiębiorcę), który miał problem z wyegzekwowaniem należności od swojego kontrahenta (również przedsiębiorcy). Pierwsza wątpliwość jaką miał rzeczony klient dotyczyła właściwości miejscowej sądu. Uznałem to za doskonały temat do omówienia w kolejnym wpisie.

Stan faktyczny.

Dla zobrazowania sprawy przyjmijmy, że klientem kancelarii jest Pan A prowadzący swoje przedsiębiorstwo w miejscowości Zakopane. Pan A posiada w swej ofercie wełniane żagle do katamaranów, które zakupił Pan Be prowadzący przedsiębiorstwo w miejscowości Gdańsk. Pan A ucieszył się na duże zamówienie, ogolił wszystkie owce, wystawił fakturę i wysłał żagle nad morze. Ku olbrzymiemu zdziwieniu nie otrzymał jednak zapłaty pomimo wezwań i monitów telefonicznych. Po upływie dwóch miesięcy domyślił się, że nie poradzi sobie sam z tym problemem i udał się po pomoc do kancelarii, w której wyraził kluczową dla mojego wpisu wątpliwość, dotyczącą właściwości miejscowej sądu. Pan A obawiał się, że w jego sytuacji będzie musiał jeździć do Gdańska na rozprawy, bo sąsiad handlujący oscypkiem powiedział mu, że tam właśnie musi wnieść pozew.

Stan prawny.

Dla osób nieobcujących na co dzień z prawem, sytuacja rzeczywiście może wydawać się nie do końca oczywista. Rozwiewając wątpliwości pragnę przywołać dwa przepisy: art. 34 kodeksu postępowania cywilnego oraz art. 454 kodeksu cywilnego. To właśnie te dwa artykuły dają Panu A możliwość wniesienia powództwa do sądu w Zakopanem.

Po pierwsze, art. 34 k.p.c. wprost stanowi, że powództwo o wykonanie umowy można wytoczyć przed sąd jej wykonania:

Powództwo o zawarcie umowy, ustalenie jej treści, o zmianę umowy oraz o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, a także o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania.

Skąd Pan A ma wiedzieć gdzie wg prawa nastąpiło wykonanie przedmiotowej umowy? Tą część odpowiedzi zawiera dyspozycja wspomnianego wcześniej art. 454 k.c.:

§1. Jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. Jednakże świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia; jeżeli wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną przez tę zmianę nadwyżkę kosztów przesłania.
§2. Jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa.

Reasumując.

  • zapłata faktury jest świadczeniem pieniężnym,
  • a takie powinno być spełnione (zapłacone) w miejscu, w którym przedsiębiorca ma siedzibę (w naszym przykładzie Zakopane);
  • przy czym zależność ta implikuje możliwość (właściwość przemienna z art. 34 k.c. oznacza, że można, nie że trzeba) wytoczenia powództwa właśnie przed sąd miejsca jej wykonania.

Orzecznictwo.

Kończąc chciałbym zasygnalizować istnienie ciekawej kwestii dotyczącej uznania siedziby banku prowadzącego rachunek wierzyciela za miejsce spełnienia świadczenia pieniężnego, opierającej się na uzasadnieniu Sądu Najwyższego wyrażonej w uchwale z dnia 14.02.2002 r. (III CZP 81/01), którą zawarł w uzasadnieniu postanowienia z 28.02.2014 r. Sąd Okręgowy w Rzeszowie (VI Gz 35/14). Całość do przeczytania TUTAJ, ja cytuję tylko fragment:

Sąd Okręgowy nie kwestionuje stanowiska Sądu Rejonowego co do rodzaju zaspokojenia świadczenia pieniężnego w postaci bądź to zapłaty gotówki, bądź też rozliczeń bezgotówkowych za pośrednictwem banku, stanowisko to zresztą stanowiło ścisłe przytoczenie treści uzasadnienia Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale z dnia 14.02.2002 r. (III CZP 81/01). Uzasadnienie to jednak nie zostało przez Sąd Rejonowy przedstawione w sposób pełny, a Sąd Okręgowy podziela również dalszą jego część, a to, iż uznanie siedziby banku prowadzącego rachunek wierzyciela za miejsce spełnienia świadczenia pieniężnego jest dopuszczalne jedynie w wypadkach, w których obie strony wyraziły zgodę na zapłatę na określony rachunek wierzyciela. Rozliczenie bezgotówkowe więc wymaga zgody obu stron na zapłatę na określony rachunek wierzyciela i tylko wtedy, gdy taka zgoda istnieje, miejsce spełnienia świadczenia pieniężnego jest siedziba banku prowadzącego rachunek wierzyciela; miejsce to wynika zatem z oznaczenia przez strony (art. 454 par. 1 in principio k.c.). Zgody strony dowodzi np. wskazanie rachunku wierzyciela w umowie z której wynika zobowiązanie pieniężne, w praktyce sytuacja taka zdarza się jednak rzadko, w niniejszej sprawie nie miała miejsca. W takim razie o uzgodnieniu przez strony zapłaty na wskazany przez wierzyciela rachunek może być mowa dopiero z chwilą podjęcia przez dłużnika działań świadczących o zastosowaniu się do tego wskazania. Jeżeli dłużnik nie zastosuje się do żądania zapłaty na wskazany przez wierzyciela rachunek, nie ma podstaw do uznania, że miejscem spełnienia świadczenia jest siedziba banku prowadzącego ten rachunek i wówczas za miejsce spełnienia świadczenia – ze wszystkimi tego konsekwencjami procesowymi łączącymi się z powiązaniem art. 34 k.p.c. z regulacją art. 454 k.c. – należy uważać miejsce zamieszkania lub siedzibę (siedzibę przedsiębiorstwa) wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia.

Zważywszy na powyższe jako miejsce spełnienia świadczenia objętego żądaniem pozwu, a więc o charakterze pieniężnym należało przyjąć siedzibę wierzyciela to jest R. i na tej podstawie ustalić Sąd Rejonowy w R. jako właściwy dla rozpoznania niniejszej sprawy.

Ostatnie wpisy

Start typing and press Enter to search