Części z Was może wydać się to dziwne, ale zadatek i zaliczka nie są tym samym. Obie te formy płatności są jednak bardzo podobne, a ich różnice objawiają się w sytuacji niewykonania umowy przez jedną ze stron.
Regulacja prawna zadatku zawarta jest w przepisie art. 394 k.c. Spełnia on funkcję zabezpieczenia świadczenia należnego stronie w przypadku, gdyby druga strona nie wywiązała się z umowy. Zabezpieczenie to daje możliwość odstąpienia od umowy bez wyznaczenia dodatkowego terminu oraz jednoczesne zachowanie otrzymanego zadatku lub żądanie sumy dwukrotnie wyższej, jeśli strona odstępująca sama go dała.
§1 W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
Wyjątek stanowią sytuacje:
- rozwiązania umowy lub
- niewykonanie umowy następujące na skutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które odpowiedzialność ponoszą obie strony.
§3 W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
Zaliczka, najogólniej mówiąc, spełnia funkcję powszechnie znaną, tzn. stanowi wpłatę części ceny, która w przypadku wykonania zobowiązania przez przedsiębiorcę zostanie zaliczona na jego poczet. Istotna różnica w stosunku do zadatku polega na tym, iż w razie odstąpienia od umowy lub jej rozwiązania zaliczka podlega zwrotowi.
Brak funkcji zabezpieczenia w przypadku zaliczki, stanowi istotną różnicę opisywanych form płatności.
Dla konsumenta zdecydowanie będzie to zadatek dający uprawnienie do odstąpienia od umowy bez wyznaczania dodatkowego terminu, przy jednoczesnym zapewnieniu pewnej formy odszkodowania w postaci możliwości zażądania od przedsiębiorcy kwoty dwukrotnie wyższej od wpłaconego zadatku.
Należy mieć również w pamięci, że zadatek, będący zabezpieczeniem obustronnym, wiąże się z pewnym ryzykiem. Otóż, nie będzie możliwe odzyskanie go w przypadku niewywiązania się z zobowiązania przez nas, jako dających zadatek. Rzadko kiedy inwestujemy w coś żeby później z tego zrezygnować, ale różne czynniki mogą wpłynąć na, np. problemy finansowe, które uniemożliwią nam zapłacenie reszty ceny w terminie, a tym samym wykonanie zobowiązania.
